ทุกคนล้วนรู้วันเกิด แต่ไม่มีใครจะรู้วันจากไป เพราะคำว่าครั้งสุดท้ายมักไม่มีสัญญาณเตือน แต่ทุกคนสามารถเตรียมพร้อมในเรื่องของการจัดสรรทรัพย์สิน เพื่อไม่ให้มีปัญหากับลูกหลานในภายหลังได้ผ่าน ‘การเขียนพินัยกรรม’ บทความนี้เลยขอพาทุกคนไปทำความเข้าใจกับขั้นตอนการทำพินัยกรรมทั้งห้ารูปแบบให้ถูกต้องตามกฏหมายแบบเข้าใจง่ายสามารถทำตามได้ด้วยตัวเองกัน

พินัยกรรมแบบธรรมดา

ผู้ทำพินัยกรรมที่ตัดสินใจเลือกทำพินัยกรรมแบบธรรมดาจะเขียนหรือพิมพ์ก็ได้ ส่วนขั้นตอนการเขียนพินัยกรรมแบบธรรมดาก็ทำได้ง่าย เพียงแค่เขียนวัน เดือน ปี ในขณะที่ทำพินัยกรรมและกรอกรายละเอียดทรัพย์สินของตนที่จะมอบให้แก่ผู้อื่น พร้อมทั้งลงลายมือชื่อหรือพิมพ์ลายนิ้วมือไว้ต่อหน้าพยานอย่างน้อยสองคนในเวลาเดียวกัน ส่วนพยานจะต้องลงลายมือชื่ออย่างเดียวเท่านั้น ไม่สามารถใช้ตราประทับได้ และการแก้ไขพินัยกรรม ต้องลงลายมือชื่อต่อหน้าพยานอย่างน้อยสองคนรับรองในส่วนที่แก้ไขด้วย

พินัยกรรมแบบเขียนเองทั้งฉบับ

ผู้ทำพินัยกรรมจะต้องเขียนพินัยกรรมด้วยลายมือของตนเองทั้งฉบับ ไม่สามารถพิมพ์ได้โดยต้องเขียนวัน เดือน ปี ในขณะที่ทำและรายละเอียดทรัพย์สินของตนที่จะมอบให้แก่ผู้อื่น พร้อมทั้งลงลายมือชื่อผู้ทำพินัยกรรมเท่านั้น ไม่สามารถพิมพ์ลายนิ้วมือหรือใช้ตราประทับได้ และการแก้ไขพินัยกรรมต้องลงลายมือชื่อของผู้ทำพินัยกรรมเท่านั้นในการรับรองในส่วนที่แก้ไข

พินัยกรรมทำเป็นเอกสารฝ่ายเมือง

ขั้นตอนการเขียนพินัยกรรมแบบเอกสารฝ่ายเมือง ผู้ทำพินัยกรรมจะต้องไปติดต่อที่เขตหรืออำเภอของตน โดยจะต้องแจ้งข้อความที่ประสงค์จะเขียนไว้ในพินัยกรรมของตนแก่เจ้าพนักงานต่อหน้าพยานอีกอย่างน้อยสองคนพร้อมกัน  เจ้าพนักงานจะจดข้อความที่ผู้ทำพินัยกรรมแจ้งและอ่านข้อความนั้น ให้ผู้ทำพินัยกรรมและพยานฟัง ถ้าทุกอย่างถูกต้องตรงกันกับที่ผู้ทำพินัยกรรมแจ้งไว้ ให้ผู้ทำพินัยกรรมและพยานลงลายมือชื่อ

จากนั้นเจ้าพนักงานจะลงลายมือชื่อพร้อมประทับตราตำแหน่งให้ ในการทำพินัยกรรมเป็นเอกสารฝ่ายเมืองหากไม่สามารถเดินทางไปสถานที่ราชการได้ก็สามารถติดต่อทำนอกสถานที่เป็นกรณีพิเศษได้เหมือนกัน ส่วนขั้นตอนการเขียนพินัยกรรมจะไม่ต่างกัน และเมื่อผู้ทำพินัยกรรมถึงแก่ความตายแล้ว ผู้จัดการมรดก หรือผู้ได้รับทรัพย์มรดกจะต้องไปขอรับพินัยกรรม โดยแสดงหลักฐานการเสียชีวิตของผู้ทำพินัยกรรมต่อเจ้าพนักงาน เจ้าพนักงานจะทำการสอบสวนและมอบพินัยกรรมนั้นให้ไป

พินัยกรรมทำแบบเอกสารลับ

ผู้ทำพินัยกรรมจะต้องไปดำเนินการทำตามขั้นตอนการทำพินัยกรรมแบบเอกสารลับ โดยเริ่มจากติดต่อที่เขตหรืออำเภอของตน โดยทำพินัยกรรมพร้อมลงลายมือชื่อของตน และปิดผนึกพินัยกรรมแล้วลงลายมือชื่อคาบรอยผนึก ผู้ทำพินัยกรรมจะต้องนำพินัยกรรมไปแสดงต่อเจ้าพนักงานพร้อมกับพยานอย่างน้อย 2 คนและให้ถ้อยคำรับรองว่าเป็นพินัยกรรมของตน ถ้าพินัยกรรมนั้นผู้ทำพินัยกรรมเขียนเอง ผู้ทำพินัยกรรมต้องแจ้งชื่อและภูมิลำเนาของผู้เขียนด้วย

จากนั้น เจ้าพนักงานจดถ้อยคำของผู้ทำพินัยกรรม และวัน เดือน ปี ที่ทำพินัยกรรมมาแสดงไว้ในซองพับ และประทับตราประจำ พร้อมทั้งลงลายมือชื่อเจ้าพนักงานผู้ทำพินัยกรรมและพยานลงบนซองนั้น เพียงเท่านี้ก็เสร็จสิ้นขั้นตอนการทำพินัยกรรมแบบเอกสารลับ

พินัยกรรมทำด้วยวาจา

กรณีที่มีพฤติการณ์พิเศษ ซึ่งผู้ที่จะทำพินัยกรรมไม่สามารถทำตามขั้นตอนการทำพินัยกรรมแบบอื่น ๆ ที่กฎหมายกำหนดได้ เช่น อยู่ในอันตรายใกล้ความตาย หรือขณะมีโรคระบาด หรือสงคราม ผู้ทำพินัยกรรมไม่สามารถทำพินัยกรรมได้ทันท่วงที ฯลฯ

ผู้ทำพินัยกรรมก็สามารถทำพินัยกรรมด้วยวาจา โดยแสดงเจตนาทำพินัยกรรมต่อหน้าพยานอย่างน้อย 2 คน ซึ่งอยู่พร้อมกัน ณ ที่นั้น จากนั้นพยานทุกคนจะต้องไปแสดงตนต่อเจ้าพนักงานโดยเร็วและแจ้งให้ทราบถึงข้อความเหล่านี้

ตามขั้นตอนการทำพินัยกรรมต่อมา เจ้าพนักงานจะจดข้อความที่พยานแจ้งไว้ และพยานทั้งหมดนั้นจะต้องลงลายมือชื่อ หรือพิมพ์ลายนิ้วมือรับรองพินัยกรรมไว้ และหากเมื่อพ้นกำหนดหนึ่งเดือนนับแต่เวลาที่ผู้ทำพินัยกรรมสามารถกลับมาเขียนพินัยกรรมตามแบบอื่นที่กฎหมายกำหนดไว้ได้ ความสมบูรณ์แห่งพินัยกรรมฉบับนี้ จะมีผลระงับสิ้นไป

สิ่งที่ต้องระวังในขั้นตอนการเขียนพินัยกรรม

1. ไม่ว่าจะเป็นพินัยกรรมแบบไหน ผู้ที่เป็นพยานในพินัยกรรมตามขั้นตอนการทำพินัยกรรมตามกฎหมายจะต้องไม่เป็นผู้เยาว์หรือผู้ไร้ความสามารถ และต้องไม่เป็นผู้มีส่วนได้เสียในกองมรดกนั้นด้วย
2. การเขียนพินัยกรรมในส่วนทรัพย์สินจะต้องเป็นทรัพย์สินหรือสินส่วนตัวของผู้ทำพินัยกรรมเท่านั้น
3. ในกรณีของเงินประกันชีวิต ไม่สามารถเขียนระบุลงไปในการเขียนพินัยกรรมได้ เพราะไม่ใช่ทรัพย์สินที่ผู้ทำพินัยกรรมมีอยู่ก่อนตาย ดังนั้นเงินประกันสามารถไปเรียกร้องสิทธิตามสัญญากรมธรรม์ได้กับบริษัทคู่สัญญาโดยตรงทันทีเมื่อผู้เอาประกันภัยถึงแก่ความตาย

อย่ารอให้ถึงวันที่สายไป เพราะวันนั้นคุณอาจไม่มีโอกาสได้มาจัดการเขียนพินัยกรรมด้วยตัวเอง จนอาจกลายเป็นปัญหากับลูกหลานในภายหลังได้ เช่นเดียวกับ ‘การทำประกันชีวิตวัยเกษียณ’ จากแรบบิท แคร์ แคร์เรื่องเงินให้คุณอุ่นใจถึงอายุ 90 ปี มีมรดกให้ลูกหลานสูงสุด 450,000 บาท จัดการเรื่องทรัพย์สินได้ง่ายขึ้น โดยไม่จำเป็นต้องเขียนพินัยกรรม